- Version
- Download 33
- File Size 3.73 MB
- File Count 1
- Create Date 29/09/2025
- Last Updated 29/09/2025
CHỦ NGHĨA DÂN TỘC TAI HỌA-sự Sụp đổ của Nền văn minh Tự do
Chủ nghĩa dân tộc, theo từ điển tiếng Việt do Hoàng Phê chủ biên, là “hệ tư tưởng và chính sách đề cao và bảo vệ lợi ích cùng những đặc trưng của dân tộc mình,” xem như tách rời hoặc đối lập với các dân tộc khác.
Chủ nghĩa dân tộc đôi khi được gắn với chủ nghĩa yêu nước và theo nghĩa đó nó có ý tích cực. Nhưng phải cẩn trọng với chủ nghĩa dân tộc vì nó dễ biến thái thành những thứ độc hại hay cực kỳ đôc hại và vì thế cần phải tránh như chủ nghĩa dân tộc cực đoan, chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi, chủ nghĩa dân tộc tai họa,…
Thế chủ nghĩa dân tộc tai họa được nói đến trong cuốn sách này là gì? Theo tác giả, đại thể nó là loại chủ nghĩa dân tộc mà Donald Trump ở Mỹ, Narendra Modi ở Ấn Độ, Benjamin Netanyahu ở Israel đang theo đuổi, Rodrigo Duterte ở Phillipines và Jair Bolsonaro ở Brazil đã theo đuổi và nhiều người theo các đảng cực hữu ở khắp nơi trên thế giới đang theo đuổi.
Chủ nghĩa dân tộc tai họa bị kích bởi những xúc cảm, nỗi đam mê, nhất là những nỗi sợ hãi (về đủ thứ: về sự sinh tồn, sự mất của cải, mất địa vị xã hội, mất những thứ tưởng tượng, mất bản sắc, sự tận thế, …) và những sự hận thù (những kẻ và các thứ khác, chẳng hạn, gây ra sự sợ hãi), phẫn nộ,…
Các xúc cảm, đam mê chứ không chỉ những vấn đề vật chất là những lực lượng vô cùng quan trọng của sự tiến triển xã hội.
Theo tác giả, chủ nghĩa dân tộc tai họa chưa phải là chủ nghĩa phát xít, nhưng là chủ nghĩa phát xít chớm nở. Và nếu những điều kiện công nghệ, kinh tế-xã hội, thiên nhiên là phù hợp thì nó rất có khả năng trở thành chủ nghĩa phát xít.
Lưu ý rằng năm nước được nhắc tới ở trên đều được coi là các nền dân chủ, từ các nền dân chủ được cho là mạnh như Mỹ và Israel đến các nền dân chủ bị coi là yếu kém như Brazil, Ấn Độ và Phillipines. Còn tại các nước dân chủ lâu đời ở châu Âu, như Pháp, Anh, Hà Lan, Đức,..,thì sự lên của các lực lượng cánh hữu và cực hữu có thiên hướng dân tộc tai họa trong vài thập kỷ qua cũng thật nổi bật. Có sự suy thoái dân chủ, có suy sụp của nền văn minh tự do và đó là vì sao cuốn sách có tiêu đề phụ như thế. Chính sự suy thoái và sự suy sụp này lại là mảnh đất tạo thuận lợi cho chủ nghĩa dân tộc tai họa phát triển.
“Chủ nghĩa phát xít là một bệnh lý nảy sinh bên trong dòng chính dân chủ.” (tr. 24). Tác giả cho rằng “Có một sự cám dỗ phát xít cho tất cả mọi người: tất cả chúng ta đề có giày ống của chúng ta” (tr. 26) và ông trích Foucault cảnh báo rằng vấn đề là “chủ nghĩa phát xít trong tất cả chúng ta … trong đầu chúng ta và trong hành vi hàng ngày của chúng ta, chủ nghĩa phát xít mà khiến chúng ta yêu thích quyền lực, để mong muốn chính thứ thống trị và khai thác chúng ta” (tr. 206).
“Chủ nghĩa phát xít lịch sử đã đặt sự tin cậy của nó vào chuyện hoang đường. Chủ nghĩa dân tộc tai họa, … , tin cậy vào các vật thay thế giả tạo.” (tr. 70)
Cuốn sách này của Richard Seymour phân tích thấu đáo sự trỗi dậy của cực hữu, cho chúng ta những cách nhìn thú vị, đôi khi có vẻ khiêu khích đối về tình hình thế giới, về tác động của mạng xã hội, của biến đổi khí hậu. Tôi chân thành giới thiệu với bạn đọc Việt Nam cuốn sách này.