Hứa Chí Vĩnh (Xu Zhiyong 许志永)

(Lê Thanh Dũng dịch)

Trung Quốc cần một phong trào Công dân Mới. Đây là một phong trào chính trị để một nhà nước cổ đại triệt để chia tay chế độ chuyên chế và thực hiện việc chuyển đổi nền văn minh hiến pháp. Đây là một phong trào xã hội xây dưng trật tự công bằng cho người giàu và người nghèo, đánh đổ hoàn toàn các đặc quyền tham nhũng, dùng quyền để tìm kiếm lợi ích cá nhân. Phong trào này là một phong trào hòa bình và tiến bộ, thúc đẩy toàn bộ quá trình văn minh của loài người, là phong trào văn hoá triệt để chia tay văn hoá thần dân xây dựng tinh thần dân tộc mới, là phong trào hoà bình tiến bộ, nâng cao tiến trình văn minh của toàn nhân loại.

Trong thế kỷ 20, Trung Quốc đã trải qua nhiều phong trào. Cuộc cách mạng Tân Hợi, năm 1911, Phong trào văn hóa mới, Phong trào cuộc sống mới …nhằm chia tay với chế độ chuyên chế và thay đổi lối sống và thế giới tinh thần của người dân Trung Quốc. Tuy nhiên, thời kỳ Dân Quốc đã sớm chấm hết với những rắc rối bên trong và bên ngoài. Phong trào xã hội đúng đắn này đã không thay đổi chế độ chính trị cho nên chỉ loé lên rồi tắt. Sau năm 1949, chế độ độc tài toàn trị của Trung Quốc đã trở lại như hồi quang phản chiếu. Cải cách ruộng đất, đàn áp phản cách mạng, chuyển đổi xã hội chủ nghĩa, phong trào chống cánh hữu, Đại nhảy vọt cho đến Cách mạng văn hóa, những phong trào trái chiều này đã kết thúc bi thảm tất yếu do đi ngược dòng lịch sử.

Vào những năm 1980, Đảng Cộng sản đã khởi xướng “năm trọng, bốn đẹp và ba yêu”, nhưng khi một phong trào cải tạo xã hội được khởi xướng bởi những kẻ chuyên chế, pha tạp với quá nhiều tư lợi, không thể mang lại sự thay đổi thực sự trong xã hội.

Ngày nay, Trung Quốc vẫn chưa ra khỏi chế độ chuyên chế, lũng đoạn độc quyền, tham nhũng, chênh lệch giàu nghèo, bạo lực cưỡng chế, mất cân bằng trong giáo dục, những hố đen trong an sinh xã hội … Căn nguyên của một loạt các vấn đề xã hội lớn là chế độ chuyên chế, dân tộc Trung Hoa cần một phong trào công dân vĩ đại thuận dòng lịch sử. Phong trào công dân từ dưới lên, từ chính trị, xã hội đến văn hóa, từ sự thức tỉnh của từng công dân đến sự tái sinh của toàn bộ nền văn minh Trung Quốc.

Mục tiêu của Phong trào Công dân Mới là một Trung quốc tự do với nền pháp trị dân chủ, với một xã hội dân sự công bằng và hạnh phúc, với tinh thần quốc gia mới “tự do, công bằng, yêu thương”.

Cốt lõi của Phong trào Công dân Mới là “công dân”, đó là khái niệm cá nhân và khái niệm xã hội. Công dân không phải là thần dân. Công dân là những cá nhân độc lập và tự do. Họ tuân theo trật tự pháp trị được cộng đồng qui định, và không cần phải quỳ gối phục tùng bất cứ ai. Công dân không phải là thảo dân. Công dân là chủ nhân của đất nước. Quyền lực của người chấp chính có được là do toàn thể công dân chọn ra, vĩnh viễn vứt bỏ thứ logic man rợ “chính quyền ra đời từ nòng súng”. Công dân không có thuần dân và nghịch dân, vâng lời và chống đối. Công dân là người chia sẻ hạnh phúc và là người gánh trách nhiệm trong một trật tự chính nghĩa, công bằng, ngay thẳng, trong sáng, ôn hoà và trọng lẽ phải.

Cái “Mới” của Phong trào Công dân Mới là điều kiện lịch sử mới, cách thức hành xử mới và một trật tự tự do mới. Đối nghịch với khái niệm Công dân Mới không phải là công dân cũ, mà là thần dân cũ. Các điều kiện lịch sử mới bao gồm tiến bộ công nghệ, kinh tế thị trường, xu hướng tư tưởng đa nguyên và xu hướng dân chủ chung trong xã hội loài người. Mô hình hành vi mới là bảo vệ quyền công dân theo luật pháp, bất hợp tác bất bạo động của công dân, các phong trào dân chủ hòa bình theo khái niệm và hệ thống diễn ngôn mới.

Trật tự tự do là một trật tự hiến pháp của dân chủ, pháp trị và cộng hòa. Phong trào Công dân Mới có một nền tảng xã hội mới, một mô hình hành vi mới và các mục tiêu mới, vì vậy nó nên được gọi là Phong trào Công dân Mới.

Sự thay đổi lớn trong xã hội Trung Quốc đòi hỏi phải có phương hướng và linh hồn. Tinh thần Công dân Mới do Phong trào Công dân Mới đề xướng là phương hướng và linh hồn của sự thay đổi xã hội lớn.

Phong trào Công dân Mới là một phong trào chính trị, và Trung Quốc chắc chắn sẽ hoàn thành việc chuyển đổi nền văn minh chính trị và thiết lập một Trung Quốc tự do với một nền dân chủ và pháp trị đúng đắn. Phong trào Công dân Mới là một phong trào xã hội. Giải pháp cho các vấn đề như cường quyền lũng đoạn, tham nhũng, chênh lệch giàu nghèo và mất cân bằng trong giáo dục không chỉ dựa vào hệ thống chính trị dân chủ, mà còn dựa vào phong trào cải cách xã hội diễn ra liên tục không ngừng. Người Trung Quốc phải từ bỏ xã hội thần dân, xã hội quan hệ để xây dưng một xã hội công dân công bằng, chính nghĩa, tự do và hạnh phúc. Phong trào Công dân Mới là một phong trào văn hóa làm thay đổi hoàn toàn văn hóa độc đoán của sự thối nát, suy đồi, tầm thường và thù địch, tạo ra một tinh thần dân tộc mới tự do, công bằng và yêu thương.

Phải chấm dứt chuyên chế, nhưng Phong trào Công dân Mới còn vượt xa một cuộc cách mạng dân chủ. Hệ thống ngôn từ của Phong trào Công dân Mới không phải là lật đổ, mà là xây dựng, không phải là thay thế một giai cấp bằng một giai cấp khác, mà là công lý được thực hiện ở Trung Quốc, không có chống đối và thù hận. Đó là tình thương yêu rộng lớn. Phong trào Công dân Mới theo đuổi sự thật và công lý, nhưng không bao giờ buông bỏ sự nỗ lực và mong muốn hoà giải. Trong tiến trình thay đổi xã hội, từ cá nhân công dân đến toàn quốc, cần có một tinh thần mới để đoàn kết toàn bộ dân tộc Trung hoa.

Tinh thần Công dân Mới có thể được tóm tắt là “tự do, công bằng, yêu thương”.

Tự do có nghĩa là độc lập theo đuổi tín ngưỡng, suy nghĩ, bày tỏ và tự chủ, tự tại trong cuộc sống, thực sự tự mình. Tự do của con người là mục tiêu cuối cùng của xã hội, đất nước và luật pháp. Công lý là sự công bằng và chính nghĩa thời nay, là trạng thái lý tưởng của đất nước và xã hội, mọi người có cơ hội như nhau, kiềm chế kẻ mạnh mẽ, bảo vệ kẻ yếu. Mỗi người đều phát huy thế mạnh của mình, dùng hết khả năng, làm tròn chức trách, hưởng những gì đáng được hưởng. Công lý có nghĩa là dân chủ và pháp quyền là nền tảng của hệ thống, có nghĩa là trách nhiệm cá nhân, bảo vệ và theo đuổi các quyền lợi, quan tâm lợi ích chung và tôn trọng ranh giới quyền lợi của người khác. Yêu thương là nguồn hạnh phúc của con người và là tầm cao nhất của tinh thần Công dân Mới. Nội hàm tinh thần của một quốc gia phải có tình yêu thương, xua tan mọi thù hận và đối địch, tạo ra một xã hội công dân tự do và hạnh phúc.

Phong trào Công dân Mới bao gồm các phong trào dân quyền, phong trào bất hợp tác dân sự và phong trào dân chủ. Tinh thần Công dân Mới dẫn dắt phong trào chuyển đổi hòa bình tuyệt vời này của Trung Quốc.

Phong trào dân quyền là mảnh đất của các phong trào dân chủ, bao gồm phong trào xã hội bảo vệ quyền cá nhân, bảo vệ quyền tháo dỡ di chuyển [quyền sở hữu], bảo vệ quyền phục viên [quyền, bảo vệ quyền môi trường, bảo vệ quyền tự do tín ngưỡng, phân biệt chống cách li hộ tịch và bảo vệ quyền lợi quần thể. Phong trào dân quyền chú trọng nhu cầu quyền của cá nhân hoặc của một nhóm. Tuy vậy, sự độc quyền, tham nhũng, khoảng cách giàu nghèo tràn lan, những hố đen an sinh xã hội và các vấn đề xã hội lớn khác đã đạt đến mức chúng phải được giải quyết về mặt chính trị. Phong trào quyền công dân phát triển đến một giai đoạn nhất định phải bước vào phong trào chính trị dân chủ.

Phong trào bất hợp tác công dân xuyên suốt các phong trào dân quyền và dân chủ, bao gồm tấy chay tiêu cực với chuyên chế và bảo vệ tích cực quyền tự do. So với phong trào bất hợp tác dân sự, phong trào Công dân Mới chú trọng hơn đến xây dựng, huỷ bỏ chế độ chuyên chế trong khi xây dựng xã hội dân sự, không chỉ chấm dứt chế độ chuyên chế, mà còn xây dựng nền văn minh chính trị và tương lai của xã hội công dân.

Theo nghĩa rộng hơn, Phong trào Công dân Mới cũng bao gồm cuộc vận động xuất hiện ở nhiều nước dân chủ gần đây để tìm kiếm sự công bằng và công lý. Vào thời điểm làn sóng liêm chính thứ tư của dân chủ hoá, dưới nền tảng công nghệ mới đang thay đổi cấu trúc xã hội loài người, Phong trào Công dân Mới của Trung Quốc đã tập hợp các phong trào dân quyền và các cuộc cách mạng dân chủ của thời kỳ dân chủ trước đây và các cuộc cách mạng xã hội của các nước dân chủ.

Phong trào Công dân Mới của Trung Quốc đã có một nền tảng xã hội. Ba mươi năm cải cách và mở cửa đã đặt nền tảng kinh tế của tài sản tư nhân và trật tự thị trường, và cũng mang lại một xu hướng đa nguyên xã hội. Từ chế độ toàn trị đến chế độ độc tài cho đến chính thể đầu sỏ, chế độ độc tài đã suy yếu và phong trào dân sự có một không gian nhất định. Các công nghệ mới như Internet và viễn thông đã đẩy nhanh giác ngộ xã hội và hình thành mạng lưới liên kết cá nhân của công dân. Xu hướng quốc tế của dân chủ hóa biến đổi và hạn chế bạo lực độc đoán, và đưa tinh thần hòa bình và lý trí của công dân thế giới vào các phong trào chính trị của các nền dân chủ mới nổi.

Không có Công dân Mới, sẽ không có xã hội dân sự và Trung Quốc pháp trị. Phong trào Công dân Mới nhấn mạnh rằng Công dân Mới nên bắt đầu từ chính họ, bắt đầu từ những điều nhỏ nhặt, thực hiện trách nhiệm công dân, không tuân theo các quy tắc ngầm của chuyên quyền, tham nhũng với các đặc quyền khác nhau, tin vào pháp trị dân chủ, và theo đuổi tự do, công bằng, hành động công dân, Trung Quốc pháp trị.

Phong trào Công dân Mới bao gồm nhiều phong trào chính trị xã hội đang diễn ra: phong trào ngựa cỏ bùn, phong trào chống phá dỡ hộ gia đình, phong trào chống phân biệt theo hộ khẩu, Phong trào Thiền định 64 (kỷ niệm sự kiện Thiên An Môn 4 tháng 6), phong trào tự do tín ngưỡng, phong trào bảo vệ khách, phong trào bảo vệ môi trường, phong trào an toàn thực phẩm, phong trào Bầu cử đại biểu Quốc hội Nhân dân Quốc gia, chiến dịch chống buôn người trên Weibo, chiến dịch chống độc quyền, chiến dịch chống tham nhũng, … một phong trào xã hội và một phong trào chính trị thống nhất với tinh thần của một Công dân Mới.

Phong trào Công dân Mới chủ trương thực hành quyền Công dân Mới và trách nhiệm xã hội của Công dân Mới trong các ngành nghề khác nhau: Thẩm phán Công dân Mới công bằng và trong sạch, trung thành với pháp luật và lương tâm, không làm sai luật vì quyền lực và tư lợi; cảnh sát Công dân Mới thi hành công lý một cách vô tư, trừ hại, bảo vệ người lương thiện, không tra tấn bức cung, không cấu kết với các thế lực đen tối xấu xa; các công tố viên Công dân Mới trung thành với luật pháp quốc gia, không tha thứ cho tham nhũng và không thờ ơ với tội phạm; các đại biểu quốc hội Công dân Mới đủ can đảm để thực hiện nhiệm vụ của mình theo luật pháp vì lợi ích công cộng, và không làm cái máy bỏ phiếu và trở thành con dấu cao su (ngoan ngoãn theo lệnh) của người khác; giáo viên Công dân Mới thương yêu học sinh, không phao tin đồn nhảm; bác sĩ Công dân Mới chăm sóc bệnh nhân, không nhận phong bì, không kê bậy đơn thuốc và không phân biệt đối xử với bệnh nhân; luật sư Công dân Mới trung thành với pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích của các bên, và không hối lộ thẩm phán; kế toán Công dân Mới trung thành với quy tắc kế toán, không làm giả hoá đơn; các biên tập viên và nhà báo Công dân Mới theo đuổi sự thật và không báo cáo dối trá; sinh viên đại học Công dân Mới học tập chăm chỉ, quan tâm đến xã hội, không gian lận trong thi cử, không sao chép luận văn; các học giả Công dân Mới tìm kiếm sự thật trong tinh thần chuyên nghiệp, không a dua nịnh hót, không sao chép công trình; nghệ sĩ Công dân Mới thể hiện chân thiện mỹ, từ chối các quy tắc ngầm; trọng tài thể thao Công dân Mới thể hiện tính độc lập và công bằng, không thổi còi đen; vận động viên Công dân Mới thi đấu sòng phẳng, không cá độ và chơi giả vờ; doanh nhân Công dân Mới kinh doanh một cách đứng đắn, không dính với quyền lực; công nhân công nghiệp Công dân Mới đảm bảo chất lượng sản phẩm, không làm ẩu cắt xén nguyên liệu, không làm ra hàng kém chất lượng, không pha trộn các chất độc hại; …

Thúc đẩy phong trào Công dân Mới, Công dân Mới có thể làm bằng cách:

Truyền bá tinh thần Công dân Mới. Giải thích tinh thần “tự do, công bằng, tình thương yêu” của tinh thần Công dân Mới và truyền bá tinh thần Công dân Mới thông qua Internet, áp phích đường phố và khẩu hiệu in trên áo (áo văn hoá) và bất kể phương pháp khác nào để quảng bá tinh thần Công dân Mới. Hãy đưa tinh thần Công dân Mới trên Internet và trên các đường phố nhộn nhịp, và quan trọng nhất, thấm sâu hơn vào trái tim của mỗi chúng ta.

Thực hành trách nhiệm công dân. Cam kết và thực hiện trách nhiệm công dân, tuân thủ các chuẩn mực ứng xử Công dân Mới, từ bỏ tham nhũng trong cuộc sống, cự tuyệt sử dụng công quyền vào lợi ích cá nhân, trung thành với lương tâm và không hành động xấu xa, tích cực phục vụ cộng đồng và cùng nhau giám sát và thực hiện các cam kết. Tinh thần Công dân Mới là tinh thần trách nhiệm, hy sinh lợi ích của chính mình để làm gương tốt về quyền công dân, giữ gìn lương tâm và công lý cho đến khi công lý lan rộng khắp Trung Quốc.

Sử dụng các hình thức nhận dạng khác nhau, chẳng hạn như logo “công dân”. Công dân tự thiết kế logo “công dân” của riêng họ, và nêu rõ danh hiệu của mình trong cuộc sống bằng cách đeo logo “công dân”.

Logo Công Dân

Tham gia vào đời sống công dân. Thường xuyên “tụ bạ (tụ tập ăn, uống trà, cà phê và thảo luận cùng nhau)”, thảo luận về các vấn đề thời sự, quan tâm đến đời sống của mọi người, quan tâm đến các dịch vụ công cộng và chính sách công, giúp đỡ người già yếu, phục vụ xã hội và thúc đẩy sự công bằng và chính trực.  Nơi nào cũng có một nhóm công dân hiện đại. Mọi người cần đoàn kết để thúc đẩy tiến bộ xã hội. Đoàn kết bắt đầu từ việc quen biết nhau.

Đoàn kết phân công và hợp tác, và thúc đẩy việc công khai tài sản, công khai thông tin, chống tham nhũng, chống cô lập hộ tịch và các phương pháp khác thông qua truyền đơn, tố giác, chụp ảnh nhanh, áo văn hóa (khẩu hiệu in trên áo), hội họp, bầu cử hoặc từ chối bầu cử, biểu tình, biểu diễn nghệ thuật, v.v. Phát động các phong trào dân quyền như tự do tín ngưỡng, tự do ngôn luận, và quyền bầu cử, cũng như các phong trào không hợp tác của công dân, thực hành tinh thần Công dân Mới bằng hành động, phát triển lực lượng công dân trong phong trào công dân.

Công Dân, ngày 29 tháng 5 năm 2012